Στέλιος Μάινας
«Είμαι έτοιμος να κάνω την αποτυχία μετά τη μεγάλη επιτυχία, δε φοβάμαι»
Αν τον Στέλιο Μάινα τον συμπαθούσα ήδη ως καλλιτέχνη μέσα από τις δουλειές του (λατρεμένα «Μαύρα Μεσάνυχτα»), τότε γνωρίζοντας τον από κοντά η άποψη μου εκτινάχτηκε στα ύψη. Ευγενικός, χαμογελαστός, με κατασταλαγμένες απόψεις σχετικά με την τέχνη που δείχνουν ηθοποιό με ήθος, από την πρώτη στιγμή που μιλήσαμε (ήδη από το τηλέφωνο) μια σκέψη μου γεννήθηκε στο μυαλό: ήταν ο Μάινας ένας «Θράσος» του καλλιτεχνικού χώρου, ένας άνθρωπος δηλαδή με ξεχωριστή ποιότητα σε κύκλους που θεωρούνται πολλές φορές ...αμφίβολοι;
«Τους χώρους εμείς τους φτιάχνουμε, εμείς δίνουμε τον τόνο», μου λέει καθώς του εκφράζω τη σκέψη μου στην αρχή της συνέντευξης. «Και για να υπερασπιστώ το χώρο μου, να πω ότι είναι πολύ παρεξηγημένος. Ο χώρος της τέχνης είναι χώρος της διανόησης, της άμιλλας... –κι αυτό που λέω δεν είναι θεωρητικό, όταν ξεκίνησα εγώ έτσι ήταν τα πράγματα. Αλλά πλέον τίποτα δε μοιάζει με το πώς ήταν παλιά, οπότε γιατί να μοιάζει το θέατρο; Αλλά ο χώρος μας είναι παρεξηγημένος με τη έννοια ότι ο κόσμος νομίζει ότι έχει να κάνει με δόξα, λεφτά, ματαιοδοξία... Ματαιόδοξοι άνθρωποι υπάρχουν, αλλά όχι μόνο εδώ».
Καθώς μιλάμε σκέφτομαι τους «Μεν και δε», τα «Μαύρα Μεσάνυχτα», το «Νησί», την «Όπερα της πεντάρας» που ανέβηκε πρόπερσι το καλοκαίρι και ήταν υπέροχο, όλα αγαπημένες δουλειές που καθιέρωσαν τον Μάινα σαν έναν από τους πιο καλούς σύγχρονους ηθοποιούς. Με ποια κριτήρια κάνει τις επιλογές που τον έχουν βοηθήσει για αυτήν την μέχρι τώρα αξιόλογη πορεία;
«Είναι πολλοί οι παράγοντες. Οι συνεργάτες, το έργο, παίζει ρόλο ποιος σου προτείνει κάτι και γιατί... Γιατί πολλές φορές κάνω πράγματα και από συμπάθεια, δηλαδή συμμετέχω και αφιλοκερδώς... Είμαι σε μια θέση και σε μια ηλικία που επιβάλλεται να προσφέρεις. Δεν είμαι στη φάση που αναζητώ δουλειά ή που χρειάζεται να δουλέψω εναγωνίως για βιοποριστικούς λόγους. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι, σε όλους τους τομείς, όταν βρίσκονται σε καλύτερη θέση από κάποιους άλλους έχουν χρέος να δίνουν έναν κομμάτι από αυτήν την τύχη και στους υπόλοιπους».
Μου αρέσει πολύ ο τρόπος που σκέφτεται˙ δείχνει, όπως του λέω, άνθρωπος βαθιά ικανοποιημένος.
«Σαφέστατα. Δεν έχω απωθημένα. Θεωρώ ότι είμαι ένας τυχερός άνθρωπος, που μου έχουν τύχει καλά πράγματα στη ζωή μου και στην οικογένεια μου. Και θα ήθελα να επιστρέφω ένα κομμάτι από αυτήν την τύχη και στους άλλους».
Υπάρχει όμως η ίδια ικανοποίηση για τις επιλογές του παρελθόντος; Κατά πόσο ασκεί κριτική για αποφάσεις που πήρε σε άλλες φάσεις της δουλειάς του;
«Ο καλλιτέχνης, κατά την προσωπική μου γνώμη, πρέπει να περνάει από διαφορετικούς χώρους. Πρέπει να τρίβεται με διαφορετικά πράγματα για να μπορεί να αποκτήσει μια θέση συμπαντική στην τέχνη. Η υποχρέωση του είναι να μεταφέρει μία συγκεκριμένη αίσθηση στο κοινό, η οποία είναι πολύ λεπτή και δεν κατακτιέται από τη μια μέρα στην άλλη, θέλει πολύ χρόνο. Σε όλο αυτό το διάστημα έχεις υποχρέωση να δώσεις το στίγμα σου και αυτό δεν μπορεί να γίνει αν ακολουθήσεις ένα μόνο δρόμο. Εμένα με αντιπροσωπεύει η τέχνη στην ολότητα της».
Παρόλο που κάνει λόγο για ολότητα, περιμένω να μου πει ότι έχει αδυναμία σε κάποιο είδος. Πέφτω έξω όμως˙ του αρέσουν όλα εξίσου.
«Νομίζω ότι όλα είναι η ίδια έκφανση της ανθρώπινης υπόστασης, της αγωνίας του ανθρώπου, σε διαφορετική στιγμή. Δε διαφέρει σε τίποτα η κωμωδία από την τραγωδία παρά μόνο στην οπτική γωνία. Ένα δυσάρεστο γεγονός αν το δεις από την άλλη όψη γελάς. Ή το τραγικό γεγονός στην υπερβολή του γίνεται γελοίο».
Σκέφτομαι την τάση του κόσμου να ταυτίζει τους ηθοποιούς με τους ρόλους που ερμηνεύουν και αναρωτιέμαι αν ο Στέλιος Μάινας ανησυχεί για έναν «στιγματισμό» τέτοιου είδους.
«Είναι αργά για να το πάθω αυτό! Απλά η επιτυχία αποτελεί μια καλή ευκαιρία. Η επιτυχία όμως είναι κάτι που συμβαίνει στους άλλους, όχι σε μένα, δηλαδή την επιτυχία μου την εκλαμβάνετε εσείς, όχι εγώ. Ο καλλιτέχνης πρέπει να κρατάει τις αποστάσεις του και από την επιτυχία και από την αποτυχία. Η δική μας δουλειά, αν την κοιτάξεις κατ’ ουσίαν εις βάθος, είναι μια δουλειά μοναστηριακή, απαιτεί φοβερό αυτοέλεγχο. Η επιτυχία ή η αποτυχία μπορεί να σε παρασύρει, να σε βγάλει από το στόχο σου. Και μπορεί η επιτυχία να προσφέρει την ηθική ικανοποίηση, αλλά, από την άλλη, αν επαναπαυτείς στις δάφνες σου την έβαψες! Ο καλλιτέχνης τη στιγμή που θα σταματήσει έχει τελειώσει. Πρέπει η πορεία του να είναι συνεχής. Αυτό περιμένει από σένα ο κόσμος. Ο κόσμος με την ίδια ζέση που σε χειροκροτά, με την ίδια ζέση σου γυρνάει την πλάτη».
Και αφού μιλάμε για επιτυχίες και αποτυχίες σχηματίζεται στο μυαλό μου η επόμενη ερώτηση: τι γίνεται όταν μετά από μια μεγάλη επιτυχία δεν υπάρξει ανάλογη συνέχεια;
«Είμαι έτοιμος να κάνω την αποτυχία μετά τη μεγάλη επιτυχία, δε φοβάμαι. Δε φοβάμαι μήπως πουν “αυτός τι καλός που ήταν και τι χαζομάρα έκανε τώρα...”. Αυτό είναι κάτι που θα συμβεί. Ο κόσμος όταν του αρέσει κάτι το μυθοποιεί. Αν μυθοποιήσεις κι εσύ ο ίδιος τότε τον εαυτό σου, θα είσαι στο όραμα ενός πράγματος που δεν υπάρχει. Την έχουν πατήσει πολλοί έτσι. Ο κόσμος δε σε συγχωρεί, σε θέλει εκεί που του άρεσες. Αυτό όμως είναι μια φενάκη. Ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει μια πραγματική εικόνα».
Είναι από τις λίγες φορές που έχω συναντήσει καλλιτέχνη με τόσο κατασταλαγμένες απόψεις και με τόση διαύγεια στον τρόπο σκέψης που η συζήτηση μας κυλάει με τον πιο ενδιαφέροντα τρόπο. Έναν ηθοποιό, που έχει αναπτύξει τέτοια θεωρία σχετικά με την τέχνη, πόσο τον απασχολεί η εικόνα του; Ο Μάινας σχεδόν με διακόπτει καθώς υποβάλλω την ερώτηση μου.
«Καθόλου δε με απασχολεί. Απλά έχω μια πορεία την οποία ακολουθώ και αυτό που θέλω είναι να μην είμαι ανακόλουθος αυτού που έχω αποφασίσει για τον εαυτό μου. Για εμάς τους ηθοποιούς κατά καιρούς γράφονται διάφορα. Δεν μας κάνουν κακό μόνο τα κακά δημοσιεύματα, αλλά και τα καλά. Οποιαδήποτε δημοσίευση γίνεται είναι μια φθορά για τον καλλιτέχνη, για τον εσωτερικό του κόσμο. Καλό θα ήταν οι καλλιτέχνες να μην είχαν καμία σχέση με αυτό».
Πράγμα βέβαια που τηρεί πρώτα-πρώτα ο ίδιος, καθώς απέχει πολύ από την υπέμετρη προβολή.
«Ευτυχώς!», απαντάει γελώντας. «Αυτό βέβαια το έχω επιδιώξει και εγώ, αλλά και εσείς οι δημοσιογράφοι δε μασάτε. Έχει τύχει να αρνηθώ συνέντευξη και μία βδομάδα μετά να δω στο εν λόγω έντυπο ένα κείμενο σαν να έχω δώσει συνέντευξη! Γίνεται ένα ποτ-πουρί από συνεντεύξεις που έχω δώσει γενικά και προκύπτει ένα προφίλ χωρίς τη συμβολή μου. Αυτό είναι κάτι που γίνεται συνέχεια και δεν μπορείς να πεις και τίποτα γιατί αυτό που θα έχουν γράψει για σένα θα είναι ύμνος! Αυτό όμως σου κάνει κακό. Όταν ο κόσμος θα διαβάζει συνέχεια “ο Μάινας έτσι κι ο Μάινας αλλιώς” στο τέλος θα πει “αμάν πια αυτός ο Μάινας”! Και η δημοσιογραφία πρέπει να κρατά αποστάσεις αλλιώς γίνεται κιτρινισμός».
Κλασσική μου ερώτηση πλησιάζοντας προς το τέλος: τι είναι αυτό που θα ήθελε περισσότερο να κάνει στη συνέχεια της καριέρας του.
«Κινηματογράφο. Ο οποίος όμως δεν υπάρχει, ή μάλλον είναι σε κατάσταση διάλυσης... Ο κινηματογράφος που υπάρχει αυτή τη στιγμή αποτελεί κάτι ξένο για μένα. Και ευτελές. Υπάρχει βέβαια και η αξιόλογη πλευρά, αλλά δεν χρηματοδοτείται από πουθενά».
Και με αυτό μου δίνει πάσα για την επόμενη ερώτηση.
«Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει σε όλον τον κόσμο», λέει ως απάντηση στο αν η τέχνη έχει πάρει την κατιούσα. «Υπάρχει ίσως μια ευτέλεια, επειδή ο κόσμος δυσκολεύεται και πιέζεται από παντού, ίσως αναζητά μια διέξοδο σε κάτι πιο εύκολο».
Η συνέντευξή μας ήταν άκρως απολαυστική και ετοιμάζομαι σιγά-σιγά να αποχωρήσω, αν μη τι άλλο ευχαριστημένη που η γνωριμία με τον Μάινα ως χαρακτήρα δικαίωσε τη συμπάθεια για τον Μάινα ως ηθοποιό. Λίγο προτού πατήσω το stop στο δημοσιογραφικό με ξαφνιάζει στην τελευταία ερώτηση:
«Αν δεν ήσουν ηθοποιός, τι θα ήσουν;».
«Γιατρός. Ο ηθοποιός είναι η τέχνη της παρατήρησης. Το ίδιο και ο γιατρός. Η ιατρική είναι ενδοσκόπηση. Το ίδιο και η υποκριτική».
Περιοδικό Ser-Free, τεύχος 18, 2011