Είναι κακό που θα καταργηθούν τα λατινικά;
Καταργούνται, λέει, τα Λατινικά από τις Πανελλήνιες και στη θέση τους μπαίνει η Κοινωνιολογία. Και όπως είναι λογικό, έγινε χαμός από διαμαρτυρίες. Μας είναι τελικά τόσο απαραίτητα τα λατινικά;
Τα λατινικά συνοδεύονταν πάντα από μια μικρή υποτίμηση αφού είναι μια "νεκρή γλώσσα". Αυτή η αντίληψη φυσικά είναι εντελώς λάθος, καθώς τα λατινικά αποτέλεσαν τη βάση για πάρα πολλές γλώσσες, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και φυσικά στα λατινικά έχουν γραφεί μερικά από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της λογοτεχνίας. Είναι μια γλώσσα που αξίζει να τη μάθει κανείς.
Αξίζει όμως τόσο ώστε να τη δίνει σε πανελλήνιες εξετάσεις; Από τις οποίες εξετάσεις εξαρτάται η εισαγωγή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατ' επέκταση το επαγγελματικό του μέλλον; Εγώ πάλι θα έλεγα ότι τα λατινικά στο Λύκειο αφορούν περισσότερο μια μικρή μερίδα μαθητών που στοχεύουν σε φιλολογικές σπουδές.
Ή τουλάχιστον αυτό συμβαίνει με τον τρόπο που διδάσκονται, δηλαδή αναλυτικά, βαρετά και στείρα. Η διδασκαλία των λατινικών είναι τόσο νεκρή, περισσότερο από την ίδια τη γλώσσα. Ένα μάθημα που δεν ανανεώθηκε ούτε στο ελάχιστο εδώ και δεκαετίες, με τους μαθητές να το βλέπουν ως το "δυνατό" τους χαρτί για τις πανελλήνιες (μιας και, ως γνωστόν, όλοι έπαιρναν πολύ καλό βαθμό στις εξετάσεις λόγω της φύσης του μαθήματος). Ποτέ όμως δεν άκουσα καθηγητές να διαμαρτύρονται τόσο έντονα για την ανάγκη αναβάθμισης του μαθήματος, όπως διαμαρτύρονται τώρα. Αλλά βλέπεις, ποτέ μέχρι τώρα δεν τέθηκε ζήτημα μείωσης ωρών.
Έπειτα, μιλάμε για πλήρη κατάργηση των λατινικών ή μόνο από τις πανελλήνιες εξετάσεις; Γιατί αν μας τρομάζει τόσο η κατάργηση ενός μαθήματος ΜΟΝΟ από τις εξετάσεις -ενώ θα συνεχίσει να διδάσκεται κανονικά- τότε, φίλοι μου, έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα με το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Δηλαδή υπονοούμε ότι οι μαθητές μαθαίνουν μόνο αυτά στα οποία εξετάζονται. Και αν αυτό δεν είναι λίαν ανησυχητικό και για τα σχολεία μας, αλλά και για τον τρόπο που λειτουργούν οι μαθητές μας, τότε τι είναι;
Το επιχείρημα που ακούστηκε περισσότερο ήταν αυτό της υποβάθμισης των ανθρωπιστικών σπουδών, η οποία υποβάθμιση επιφέρει σταδιακά πλήγμα στη μόρφωση μας. Συμφωνώ απόλυτα. Αλλά και πάλι, μέχρι και σήμερα δηλαδή που διδάσκονταν τα λατινικά στα σχολεία, ήμασταν όλοι καλλιεργημένοι και μορφωμένοι; Δηλαδή αν αυτή τη στιγμή κοιτάξεις γύρω σου, ειλικρινά βλέπεις καλλιεργημένο κόσμο; Καλλιεργημένος κόσμος δεν υπάρχει γιατί το μυαλό μας κουρκουτιάζει όλη μέρα στην τηλεόραση και στο ίντερνετ, γιατί κανείς δε διαβάζει λογοτεχνία, γιατί μας ενδιαφέρει το φαίνεσθαι αντί για το είναι και γιατί το σχολείο κάνει πολύ κακή δουλειά συνολικά. Τα λατινικά παίζουν τόσο μα τόσο μικρό ρόλο σε όλο αυτό.
Κάποιοι μίλησαν για τις εκφράσεις των λατινικών που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα, για τη χρήση της γλώσσας σε πολλούς τομείς της ζωής μας, για ορολογίες που χρησιμοποιούνται σε επιστήμες. Και πάλι θα πω: ποιος χρησιμοποιεί και ποιος γνωρίζει αυτές τις εκφράσεις; Και γενικά ποιος θυμάται το οτιδήποτε από τα λατινικά που διδάχτηκε στο λύκειο; Και πώς να τα θυμάται δηλαδή με τέτοιον άθλιο και ανέπνευστο τρόπο που τα διδάχτηκε.
Το καλύτερο πάντως επιχείρημα που άκουσα ήταν το εξής: τι θα απογίνουν οι φιλόλογοι; Τι θα απογίνουν οι αδιόριστοι, αν μειώνονται συνεχώς οι ώρες των φιλολογικών μαθημάτων, και πώς θα κάνουν …ιδιαίτερα μαθήματα αν δεν υπάρχει ανάγκη για φροντιστήρια. Ότι δηλαδή το Υπουργείο δεν πρέπει να παίρνει αποφάσεις με το σκεπτικό βελτίωσης της παιδείας και του σχολείου, αλλά να σκέφτεται μήπως βρεθούν χωρίς δουλειά όσοι δουλεύουν στην …παραπαιδεία.
Όλοι αυτοί οι φιλόλογοι -ανεξαρτήτως κατάργησης των λατινικών- δεν ήξεραν ότι θα μείνουν άνεργοι; Δε γνώριζαν ότι εδώ και χρόνια δε γίνεται πλέον διαγωνισμός ΑΣΕΠ για εκπαιδευτικούς και ότι για να διοριστείς πρέπει να φτύσεις αίμα; Και ότι τα ιδιαίτερα είναι μια εξαιρετικά αβέβαιη και ασταθής δουλειά; Για να μην πω για όσους καταλάθος βρέθηκαν σε φιλολογικές σχολές, επειδή τις δήλωσαν στο μηχανογραφικό τους τυχαία. Ότι το κράτος θα έπρεπε προ πολλού να κλείσει τις μισές φιλολογικές σχολές για να μειωθούν οι εισακτέοι, ναι. Το να μην καταργήσει τα λατινικά, μάλλον όχι.
Λέμε συνεχώς ότι θέλουμε αλλαγές στην παιδεία και στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, αλλά αν κάποιος αποπειραθεί να προτείνει έστω την παραμικρή αλλαγή, αντιδρούμε με λύσσα και ωρυόμαστε. Δεν ξέρω αν σε βάθος χρόνου θα κάνει καλό ή κακό η κατάργηση των λατινικών. Αυτό που ξέρω είναι πώς επρόκειτο για ένα εντελώς μονοδιάστατο και μίζερο μάθημα που δεν πρόσφερε αυτά που έπρεπε και θα μπορούσε να προσφέρει. Για αυτό θα έπρεπε να διαμαρτυρόμαστε, για το ότι δεν έχουμε ένα ελκυστικό πλάνο μαθήματος, για το ότι δεν έχουμε πιο βιωματικούς τρόπους διδασκαλίας, για το ότι δεν έχουμε πιο ενδιαφέροντα βιβλία. Και θα έπρεπε να διαμαρτυρόμαστε για αυτά κάθε μα κάθε μέρα.